पुस्तक - क्ष क्षुल्लकची ब्लॅक कॉमेडी (Ksha kshullakachi black comedy)
लेखक - श्रीकांत बोजेवार (Shrikant Bojewar)
भाषा - मराठी (Marathi)
पाने - १३७
प्रकाशन - रोहन प्रकाशन ऑगस्ट २०२४
छापील किंमत - रु. १९५/-
ISBN - 978-93-89458-48-0
"क्ष क्षुल्लकची ब्लॅक कॉमेडी" असं काहीतरी विचित्र नाव असलेलं पुस्तक नुकतंच प्रकाशित झालं आहे असं मला रोहन प्रकाशनाच्या फेसबुक पोस्टमध्ये दिसलं. वाचून उत्सुकता वाटली. पण ह्यापूर्वी अशाच एका विचित्र नावाच्या पुस्तकाचा माझा अनुभव काही चांगला नव्हता. फँटसी च्या नावाखाली काहीही लिहिलं होतं. भरकटलेलं लिखाण होतं. पण ह्या पुस्तकाचे लेखक श्रीकांत बोजेवार आहेत हे वाचून पुन्हा धारिष्ट्य करायचा विचार केला. बोजेवारांचं वृत्तपत्रातल्या सदरातलं लेखन मी वाचलं होतं. खुसखुशीत, तिरकस शैलीतलं लेखन आवडलं ही होतं. पण त्यांचं कथालेखन वाचण्याचा योग अजून आला नव्हता. त्यामुळे उत्सुकतेने पुस्तक विकत घेतलं. आणि माझा निर्णय योग्य ठरला. का ? हे पुढे कळेलच.
श्रीकांत बोजेवार हे नाव मराठी वाचकांना नवीन नाही तरी पुस्तकात दिलेली त्यांची ओळख पुढीलप्रमाणे
हा नऊ कथांचा संग्रह आहे. कथेचं मूळ बीज आपल्या आजूबाजूला घडणाऱ्या घटना, कौटुंबिक प्रसंग असेच आहे. पण त्याला फँटसीची, अद्भुततेची जोड देऊन लेखक पूर्ण गोष्ट वेगळ्याच पातळीवर घेऊन गेले आहेत. खरंच असं घडलं तर काय धमाल येईल , काय गोंधळ उडेल , काय काय प्रसंग घडतील , लोकांच्या काय काय चर्चा घडतील , कोणाची गुपितं कशी फुटतील ह्या नाना शक्यता लेखकाने ह्या कथांमध्ये आजमावून बघितल्या आहेत. त्यामुळे प्रत्येक कथा वेगळी आणि तितकीच उत्कंठा वर्धक आहे.
हसून हसून पुरेवाट अशा पद्धतीच्या नाहीत. तरी वाचताना एक सहज हास्य आपल्या चेहऱ्यावर कायम राहील. कथाबीज गंभीर असलं तरी कथा रडक्या नाहीत म्हणून वाचायला जास्त आवडल्या. त्यातला सामाजिक किंवा कौटुंबिक आशय आपल्याला नेमका पोचतो.
आता प्रत्येक कथेबद्दल अगदी थोडक्यात सांगतो
क्ष क्षुल्लकची ब्लॅक कॉमेडी - एक अतिशय साधा माणूस - "कॉमन मॅन" - जातो एका प्रसिद्ध चित्रकाराकडे आणि त्याला म्हणतो मृत्यूचं चित्र काढा. प्रसिद्ध लेखकाला सांगतो "आत्महत्येची चिठठी" लिहून द्या. गायकाकडे जातो आणि अशीच विचित्र मागणी करतो. तो हे का करतो ह्याचं कारण त्यांना सांगत नाही. पण गळच घालतो. हे प्रतिभावंत आपल्या कलेतून "मृत्यू" कसा मांडतील. काय होईल त्यांचं ? आणि अशी चमत्कारिक मागणी तरी का ? वाचा मगच कळेल.
डास रामाची वाट पाहे सदना - कथेचा नायक आहे ऑफिसमधल्या कामाखाली दबलेला, पिचलेला माणूस. बॉस आपल्यावर खार खातोय, मुद्दामून दाबतोय अशी त्याची पक्की खात्रीच. ह्या बॉसचा काटाच काढला पाहिजे; सुपारी दिली पाहिजे असी त्याची भावना बळावली आहे. पण एक पापभिरू मध्यमवर्गीय माणूस "सुपारी" कोणाला देऊ शकणार ? पण लेखकाची "अद्भुतरम्यता" आली ना त्याच्या मदतीला. मग काय, दिली सुपारी डासाला.
टार्गेट - ह्या कथेत आहे कामाखाली दबलेल्या दुसऱ्या एका नायकाची बायको. नायकाला घराकडे बघायला, बायकोकडे बघायला वेळ नाही. "अस्सा नवरा नको गं बाई". नको तर नको. मग घरात ठेवून तरी करायचा काय. लेखकाची फँटसी म्हणते "टाक विकून". मग नायिका तरी कशाला मागे राहत्येय. टाकते विकून. पण हा नवरा कोण विकत घेईल आणि मग काय होईल ?
भोलानाथ बसले कैलासावरी - ह्या कथेत बायको नवऱ्याला विकून टाकत नाही, तर स्वतः अचानक घर सोडून जाते. नवरा बसलाय शोधत. पोलीस दाद देत नाहीत. काही पत्ता लागत नाही म्हटल्यावर त्याला सुचली एक युक्ती. हरवलेली व्यक्ती ही एक प्रसिद्ध पण आता लोकांच्या विस्मरणात गेलेली आहे, असं तो सांगतो आणि धमाल उडवून देतो. नक्की काय थाप मारली असेल त्याने ? लोक त्यावर कसा विश्वास ठेवतील ? आणि एवढं करून बायको सापडेल का ?
चौदावं रत्न पुरस्कार - करियर, पैसा, घर, गाडी, कुटुंब सगळं मिळालंय त्या चार मित्रांना पण त्यांना आता व्हायचंय प्रसिद्ध. कुठलातरी पुरस्कार मिळेल असं काहीतरी करायला पाहिजे. पण त्यांना त्यांचा एक मित्र कल्पना सुचवतो की लोकांना पुरस्काराचं नाव माहिती असतं, पुरस्कार मिळालेल्या व्यक्तीचं नाव थोड्याच दिवसात विसरलं जात. तस्मात् "पुरस्कार देणारे" व्हा. मग त्यांच्या समोर उभा होतो "पुरस्काराचा बाजार". कोण कोण भेटेल ह्या बाजारात. होतील का ते प्रसिद्ध ?
सर्व्हेचा सर्व्हे - अमुक अमुक देशातल्या शास्त्रज्ञांनी लोकांचा सर्व्हे करून सांगितलं आहे की , रोज बटाटयाच्या सालीचा रस प्यायला की बुद्धी तल्लख होते. अशा पद्धतीच्या बातम्या तुम्ही पण वृत्तपत्रात वाचल्या असतील. वाचून काणाडोळा केला असेल. पण कुणाच्या घरचे लोक हे गंभीरपणे घेऊन नाना प्रयोग करायला लागले तर?ह्या प्रयोगांमुळे नायकाची उडालेली त्रेधा, आणि हे असले सर्व्हे कोण - कसं करतं ह्याचा अनपेक्षित लागलेला शोध.
स्मृतिचिन्हांच्या स्मृती - "चौदावं रत्न" कथेत होते प्रसिद्ध होण्यासाठी धडपडणारे नायक. तर ह्या कथेत नायक आहेत असंख्य पुरस्कार मिळालेले ज्येष्ठ लेखक नायक. पण म्हणतात ना, "बीन पुती रडते, एकपुती रडते आणि सातपुती पण रडते". तसंच इथे आहे. इतके पुरस्कार, की आता पुरस्कार नको आणि त्याहून महत्त्वाचं म्हणजे त्याची स्मृतीचिन्ह नको. पण लोकांनी प्रेमाने दिलेली, जाहीरपणे दिलेली स्मृतीचिन्हं करायची काय ? नवीन पुरस्कार नाकारायचा कसा ? असा भलताच पेच लेखक कसा सोडवणार ?
नदी किनारी गं नदी किनारी - प्रियकर-प्रेयसीतला संवाद. एक वाक्य त्याचं, एक वाक्य तिचं. वाचकाला गोंधळात पडणारे. प्रेम-प्रेमळ वाद-प्रेमावरून वाद-मग वादावरून-मध्येच रुसवा. सुरुवातीला जरा असंबद्ध बडबड वाटते. पण पुढे हळूहळू त्या वाक्यांतून लक्षात येतंय की त्यांच्या आयुष्यात काहीतरी घडलंय. इतके ते अस्वस्थ झालेत त्याचं कारण पण विचित्रच. ते ही खरंच का ह्यांच्याच मनाचे खेळ.
कवितेचा खटला - एका माणसाने दोघांना न्यायालयात खेचलं आहे. एका बाजूला आहे पैसे घेऊन प्रस्तावना लिहिणारा, भलामण करणारा बनचुका लेखक. तर दुसरी कडे आहे पुस्तकाची/कलाकृतीची चिरफाड करणारा समीक्षक. एक म्हणतोय पुस्तक छान. दुसरा म्हणतो तद्दन भिकार. कोण खरं कोण खोटं? आणि त्यांचं म्हणणं तरी वाचक गांभीर्याने घेतात का ? त्याची ही गोष्ट. "मराठी साहित्य संमेलनातल्या" अभिरूप न्यायालयासारखी.
तीन गोष्टींची ही काही पानं नमुन्यादाखल. म्हणजे त्यातल्या लेखनशैलीची चव कळेल.
अनुक्रमणिका
"टार्गेट" मधला नवऱ्याला एका बाईने विकत घेतलं तेव्हा
"डास रामाची.." मधला केशव बॉसची सुपारी देण्याएवढा अधीर का झाला तो प्रसंग
"नदी किनारी गं..." मधली सुरुवातीची असंबद्ध वाटणारी बडबड
अशा ह्या ९ गोष्टी. गोष्टींचे विषय कळले असतील पण त्या पूर्णपणे समजून भावी वाचकांचा रसभंग झाला नसेल अशी अपेक्षा करतो. मृत्यू, कामाच्या ओझ्यामुळे कुटुंबाकडे बघायला वेळ न मिळणे, सनसनाटी बातम्या, साहित्य व्यवहारातला हिणकसपणा, पुरस्कारांच्या दुनियेतला व्यवहारवाद, पुरुषी वर्चस्व, विक्षिप्त कुटुंबीयांचा त्रास असे सामाजिक विषय लेखकाने लीलया हाताळले आहेत. वेगळ्या धाटणीचं तरीही बुद्धीला पटेल असं मराठीत फार कमी वेळा वाचायला मिळतं. त्यामुळे मला हे पुस्तक आवडलं. त्यासाठी लेखक श्रीकांत बोजेवार, संपादक प्रणव सखदेव आणि रोहन प्रकाशन ह्या सर्वांचे आभार.
——————————————————————————-
मी दिलेली पुस्तक श्रेणी :- आवा ( आवर्जून वाचा )
———————————————————————————-
———————————————————————————-
आवा ( आवर्जून वाचा )
जवा ( जमल्यास वाचा )
वाठीनावाठी ( वाचलं तर ठीक नाही वाचलं तरी ठीक )
नावाठी ( नाही वाचलं तरी ठीक )
———————————————————————————-
