Animal Farm (अ‍ॅनिमल फार्म)

पुस्तक : Animal Farm (अ‍ॅनिमल फार्म)
लेखक : George Orwell (जॉर्ज ऑरवेल)
भाषा : English (इंग्रजी)
पाने : १२८

ISBN : 978-93-82088-29-5 

हे अतिशय प्रसिद्ध आणि लोकप्रिय पुस्तक आहे. त्या बद्दल जगभरातले वाचक, साहित्यिक, विचारवंत, पत्रकार, रजकारणी यांनी इतकं लिहून आणि म्हणून ठेवलं असेल की मी त्यात काही भर घालणं शक्य नाही. फक्त मी पण हे पुस्तक वाचलं आणि जर चुकून माकून कोणी पुस्तक वाचलं नसेल तर या पुस्तकाची थोडक्यात ओळख करून द्यावी हाच साधा उद्देश.

हे पुस्तक म्हटलं तर एक कल्पना रंजन आणि म्हटलं तर डोळ्यात अंजन !!

कथानक घडतं बऱ्याच वर्षंपूर्वी च्या एका इंग्लंडमधल्या खेड्यात. एका इंग्लिश व्यक्तीचं शेतकरी-पशुपालन करणाऱ्याएका इंग्लिश व्यक्तीचं शेतकरी-पशुपालन करण्याचा व्यवसाय आहे. गायी, घोडे, गाढवं, कोंबड्या, कुत्रे, मांजरी असा त्याचा बाडबिस्तारा आहे. या प्राण्यांना वाटतं की आपण कष्ट करतो आणि त्याचा सगळा फायदा या मालकाला होतो. अन्न इतकं पिकतं पण आपल्याला जेमतेम खायला मिळतं. मांसासाठी आपल्या प्राण्यांची कत्तल केली जाते. हे सगळे प्राणी एकदा बंड करून उठतात आणि मालकाला पळवून लावतात. "आपलं - प्राण्यांचं राज्य" आता आलं म्हटल्यावर सगळे प्राणी समान, कोणी कोणाला त्रास देणार नाही, सगळे मिळून काम करतील, सगळ्यांना पोटभर मिळेल असं ठरवतात. आता माणसांना आणि माणसांच्या स्वार्थी-क्षुद्र वृत्तीला आपल्यात स्थान नाही.

सुरुवातीला हे बरं चालतं. मग मात्र प्राण्यांमधल्या दुष्प्रवृती डोकं वर काढू लागतात. प्राण्यांचं नेतृत्त्व करणाऱ्या डुकरांमध्ये दुफळी माजते आणि एक गट दुसऱ्या गटाला दगाबाज, स्वार्थी ठरवून पळवून लावतो. आणि नेतृत्त्व आपल्या ताब्यात घेतो. प्राण्यांच्या भल्यासाठी वेगवेगळ्या योजना सुरू केल्या जातात. त्यासाठी सगळे प्राणी राब राब राबतात; फक्त डुकरं सोडून. ते स्वतःला विचार करणारे, नियोजन करणारे समजायला लागतात. सगळे समान आणि तत्सम "कायदे’ कळत नकळत बदलत जातात. इतर प्राण्यांची मतं विचारात घेण्याचं फक्त नाटक होतं. डुकरांची हुकुमशाही सुरू होते. 

प्राणी आधीही कष्ट करत होते, आत्ताही करतात. पूर्वीपेक्षा परिस्थिती फार बदलेली नाही. पण आपण स्वतंत्र आहोत, हे सगळं आपल्या भल्यासाठीच चाललं आहे असा "प्रपोगांडा" डुकरं राबवतात. काही मूर्ख प्राणी त्याला भुलतात. काही आळशी प्राण्यांना काहीच फरक पडत नाही. तर विचार करू शकणाऱ्या प्राण्यांना कुत्र्यांच्या हल्ल्याला तोंड द्यावं लागतं. माणसाची गुलामी जाऊन डुकरांची गुलामी नशिबी येते !

हे सगळं कुठेतरी अनुभवल्या सारखं वाटतंय ना ? हो भारतातच. "गोरे इंग्रज गेले आणि काळे इंग्रज आले" हे आपलं वाक्य हेच सांगते की ही कादंबरी भारतीय लोक प्रत्यक्ष जगले आहेत. पण ही कादंबरी १९४५ ची आहे. कारण त्या आधीही जगात याच गोष्टी पुन्हा पुन्हा घडल्या आहेत. ही कादंबरी रशियन क्रांती आणि नंतरची दमनकारी कम्युनिस्ट राजवट यांच्याशी जुळते. या सनातन प्रवृत्तीमुळे हे पुस्तकची चिरंजीव झालं आहे. राजकीय, सामाजिक चर्चा आणि लेखांमध्ये या पुस्तकाचा, यातील प्रसंगांचा, वाक्यांचा उल्लेख अनेकदा वाचायला मिळतो.
उदा. लोकशाहीत समानता हे धोरण असतं पण तरीही रजकीय मंडळी आणि त्यांच्या मर्जीतले लोक "खाशी मंडळी" म्हणून वावरतात. त्याबद्दल नेहमी वापर्लं जाणारं वाक्य :
“All animals are equal, but some animals are more equal than others.”

आपल्या देशात, जगात सध्या आणि यापूर्वी घडलेल्या घटनांसारख्या घटना पुस्तकात घडतात. उदा. 
सत्ताधारी नेहमी परक्या देशाची, समाजाची भीती दाखवून समाजमन ताब्यात ठेवतात. कष्ट करणऱ्या , उपयोगी पडणाऱ्या व्यक्तींची कष्ट करण्याची ताकद संपली की त्यांना पद्धतशीरपणे संपवण्यात येतं. इ.

(फोटोवर क्लिक करून झूम करून वाचा)

सगळं लिहिण्यात मजा नाही वाचण्यातच मजा आहे. मात्र, फक्त वाचून सोडून दिलं तर भविष्यात सजा आहे.

----------------------------------------------------------------------------------
मी दिलेली पुस्तक श्रेणी  :- आवा ( आवर्जून वाचा )
----------------------------------------------------------------------------------


----------------------------------------------------------------------------------
आवा ( आवर्जून वाचा )
जवा ( जमल्यास वाचा )
वाठीनावाठी ( वाचलं तर ठीक नाही वाचलं तरी ठीक )
नावाठी ( नाही वाचलं तरी ठीक  )
----------------------------------------------------------------------------------