पुस्तक : व्यायामाशी मैत्री आरोग्याची खात्री (Vyayamashi maitri, Arogyachi khatri)
भाषा : मराठी (Marathi)
लेखिका : ऋजुता दिवेकर (Rujuta Diwekar)
अनुवाद : प्रा. रेखा दिवेकर (Rekha Diwekar)
पाने : २६०
मूळ पुस्तल : Don't loose out, work out (डोण्ट लूज आऊट, वर्क आऊट )
भाषा : English (इंग्रजी)
आरोग्याची काळजी घेणाऱ्या आणि काळजी करणाऱ्यांना ऋजुता दिवेकर हे नाव अपरिचित नसेलच. ऋजुता दिवेकर या प्रसिद्ध आहारसल्लागार (डाएटिशियन) आहेत. त्यांनी हिंदी चित्रपटसृष्टीतील प्रसिद्ध व्यक्तींना प्रशिक्षण दिलं आहे. अधिक माहिती वरच्या फोटोत आहे.
त्यांच्या आधीच्या- "लूज युवर वेट"- पुस्तकात त्यांनी आहाराबद्दल माहिती दिली होती. दिवसातून ४ वेळा थोडे थोडे खा. तूप खा. भात खा. कुठलाही पदार्थ पूर्णपणे टाळू नका. इ. महत्त्वाचे आणि प्रचलित समजांना धक्के देणारे सल्ले त्यांनी त्यात दिले होते. त्यात व्यायामाचेही महत्त्व अधोरेखित केले होते. हे पुस्तक व्यायामवर केंद्रित आहे.
अनुक्रमणिका :
या पुस्तकात त्यांनी व्यायाम करत असताना आणि झाल्यावर आपल्या शरिरावर त्याचा काय परिणाम होतो त्याची शरीरशास्त्रानुसार माहिती दिली आहे.हि माहिती वैज्ञानिक असली तरी सर्वसामान्य वाचकालाही ती सोप्या पद्धतीने समजेल अशी दिली आहे. उदा. आपले शरीर ऊर्जा कशी वापरते त्याबद्दलच्या महितीची सुरुवात :
ही सविस्तर माहिती य पुस्तकाचं वेगळेपण आहे. त्यामुळे पुढच्या प्रकरणांची पायाभरणी होते. पुढच्या तीन प्रकरणांत कार्डिओ, स्नायूंचे(वजन उचलणे)इ. आणि योग यांचा सविस्तर ऊहापोह केला आहे.
एकच एक व्यायाम सगळ्यात चांगला (चालणे, पळणे, पोहणे इ.) किंवा एकच एक व्यायाम सर्वोत्तम (सूर्यनमस्कार) हा गैरसमज आहे हे या सगळ्या विवेचनातून त्या स्पष्ट करतात. आहार जसा चौरस असावा तसाच व्यायामही चौरस असायला हव अशी त्यांचि मांडणी आहे. वेट ट्रेनिंग अर्थात जिमला जाऊन वजनांचे व्यायाम करणे हे फक्त पैलवान/बॉडीबिल्डर लोकांसाठी नाही तर प्रत्येकाला ते करणं आवश्यक आहे. पायाचे स्नायू मजबूत नसतील तर धावताना दुखापत होऊ शकते. आपने हृदयसुद्धा स्नायूंचेच बनले आहे. त्यामुळे स्नायू मजबूत झाले तर हृदय मजबूत होईल, आणि दमसास(स्टॅमिना) वाढेल. असे वेगवेगळे परस्पर संबंध त्यांनी उलगडून दखवले आहेत.
हे सगळं वाचून जे व्यायाम करत नाहीत त्यांना व्यायाम करावासा वाटेल. पण जे व्यायाम करतात ते सुद्धा व्यायाम नीट करतात का, योग्य क्रमाने करतात का, योग्य प्रमाणात करतात का याचंही आत्मपरीक्षण करायला भाग पाडेल. वर्षानुवर्षे तोच व्यायाम करून फरक दिसत नाही असं म्हणणाऱ्यांना "तोच" व्यायाम करत राहिल्यामुळेच परिणाम दिसत नाही हे समजेल. व्यायामाचं प्रमाण वाढतं कसं असलं पाहिजे हे समजेल.
पुढच्या प्रकरणात योगाबद्दलचे गैरसमज दूर केले आहेत. योगासनांकडे बघण्याचा सध्याचा बाजारू दृष्टिकोन टाळून त्याच्याकडे पारंपारिक साधना या स्वरूपात बघत प्रामाणिकपणे अभ्यास केला पाहिजे असं लेखिकेचं म्हणणं आहे. काही संस्थांची नावंही सुचवली आहेत.
चौरस व्यायामाच्या आखणीसाठी तयार वेळापत्रकं दिली आहेत. पण या पुस्तकाचा एकूणच उद्देश "मी सांगते असं करा" असा नाही तर तर त्यामागचा कार्यकारणभाव व विज्ञान समजावून सांगणं आहे. जेणेकरून प्रत्येक व्यक्ती आपल्या व्यायामाकडे डोळसपणे बघू लागेल. स्वतःच्या दिनक्रमाची आणि व्यायामाची फेरमांडणी करू शकेल. व्यायामाच्या नावाखाली अनुत्पादक गोष्टी टाळेल. अतिव्यायाम टाळेल. व्यायामपूरक आहार घेईल. आणि जिमसाठी, प्रशिक्षकासाठी चार पैसे भरावे लागले तरी त्याचं महत्त्व काय हे समजून घेईल.
लेखिकेची शैली गप्पा मारल्यासारकही, हलकेफुलके विनोद करत मुद्दा सांगणारी आहे. त्यामुळे तांत्रिक प्रकारचं पुस्तक असलं तरी कंटाळावाणं होतं नाही. पुस्तकाचे भाषांतर लेखिकेच्या आईने- रेखा दिवेकर यांनी- केलं आहे. तेही सहज सोपं, योग्त तिथे इंग्रजी शब्द ठेवून केलेलं आहे. तेही छान झालंय.
त्यामुळे हे पुस्तक सगळ्यांनीच वाचयला पाहिजे. या विषयांतले तज्ञ कदाचित पुस्तकातल्या चुका किंवा त्रुटी सांगू शकतील. पण पुस्तकाच्या वाचनाने आपली आरोग्यबद्दलची समज वाढेल, जिज्ञासा वाढेल; व न-व्यायामाकडून व्यायामाकडे आणि पुढे योग्य व्यायामाकडे जाण्यास हे पुस्तक आपल्यल नक्कीच उद्युक्त करेल.
----------------------------------------------------------------------------------
मी दिलेली पुस्तक श्रेणी :- आवा ( आवर्जून वाचा )
----------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------
आवा ( आवर्जून वाचा )
जवा ( जमल्यास वाचा )
वाठीनावाठी ( वाचलं तर ठीक नाही वाचलं तरी ठीक )
नावाठी ( नाही वाचलं तरी ठीक )
---------------------------------------------------------------------------------
Very well written Kaushik. I have read this book and it helped me a lot in understanding exercise types and planning it.
ReplyDelete